Doğu Akdeniz Üniversitesi (DAÜ) Dr. Fazıl Küçük Tıp Fakültesi Öğretim Üyesi ve Dahiliye Uzmanı Yrd. Doç. Dr. Bülent Sezgin her yıl Haziran ayının ilk haftasına denk gelen “İyot Yetersizliği Hastalıklarının Önlenmesi Haftası” nedeniyle açıklamalarda bulundu. Yrd. Doç. Dr. Sezgin yaptığı açıklamada şu ifadelere yer verdi:
“Her yıl Haziran ayının ilk haftasında iyot yetersizliği hastalıklarına dikkat çekmek ve bu hastalıkların yol açtığı sağlık problemlerini erkenden önleyebilmek için çeşitli farkındalık çalışmaları düzenleniyor.
İyot vücut için neden gerekli?
Vücudun büyüme, gelişim ve enerji metabolizmasını yöneten tiroid hormon fonksiyonlarının sağlıklı sürdürülebilirliği için iyot düzeylerinin yeterli olması önemlidir. Özellikle hamilelerde iyot ihtiyacı artmaktadır. Çünkü İyotun bebek beyninin erken gelişimi dahil tüm gelişim ve öğrenim evresinde önemli rolü bulunmaktadır. İyot eksikliği çocuklarda zihinsel gelişimsel sorunların önemli bir nedeni olup, okul çağındaki çocuklarda üreme fonksiyonları ve IQ (zeka) düzeylerinin azalması da dahil olmak üzere birçok etkisi vardır.
Sofra tuzuna neden iyot ilave edilmektedir?
İyot eksikliği ve endemik guatr tüm dünyada olduğu gibi Türkiye’de de önemli bir halk sağlığı sorunudur. Dünya Sağlık Örgütü, Doğu Akdeniz Bölgesi'nde 18 ülkede yaptığı araştırmada nüfusun 3’te 1’inde iyot eksikliği tespit etmiştir. Gıdalardaki iyot eksikliği nedeniyle insanlarda bölgesel tiroid bezinin büyümesi durumuna endemik guatr denir. İyot eksikliği ve endemik guatr ile mücadele anlamında gerekli yasal düzenlemeler yapılıp 2000’li yıllar ile birlikte iyotlu tuz kullanımı yaygınlaştırılmıştır.
İyot eksikliği riski kimlerde beklenir?
- Hamile kadınlar
- Topraklarında çok az miktarda iyot bulunan ülkelerde yaşayan insanlar
- İyotlu tuz kullanmayan kişiler
-
Vejetaryen ve vegan diyetini takip eden kişiler olarak sayılabilir.
İyot eksikliğinin belirtileri nelerdir?
- Büyümüş tiroid bezi ve boynun önündeki şişlik (guatr)
- Kilo almak
- Yorgunluk ve güçsüzlük
- Saçlarda dökülme
- Cilt kuruluğu
- Öğrenme ve hafıza problemleri
- Isınamamak
- Kalp hızında yavaşlama
- Gebelik ve hamilelik ile ilgili sorunlar
- Adet düzensizliği veya adet dönemlerinin daha ağır geçmesi
En önemli istenmeyen etkisi (komplikasyonu) nedir?
İyot eksikliğinin en ciddi komplikasyonu hamile kadınlar ve bebekleri üzerinedir. Bebeklerin beyin, sinir, kas, iç organ gelişiminde sorunlar ve ileride yaşlarında zeka gerileğine neden olabilir.
İyot eksikliği nasıl tedavi edilir?
İyot düzeylerinin sağlıklı bir seviyede tutulabilmesi için her gün 150 μg (mikrogram) iyot tüketmelidir. Bu miktar tüm sağlıklı yetişkinlerde iyot ihtiyacının %97-98'ini karşılamaktadır.
İyot en çok hangi besinlerde bulunur?
Günde 1 yumurta, 1 bardak süt veya yoğurt ve çeyrek çay kaşığı iyotlu tuz yetişkin bir kişinin günlük ihtiyacını karşılıyor gözükmektedir.
Türkiye’de iyot eksikliği neden en fazla Karadeniz'de görülmektedir?
Türkiye’de en çok iyot eksikliği Karadeniz Bölgesi'nde görülmektedir. Bunun nedeni guatrojenik (guatr yapıcı) etki gösteren karalahana ve turp gibi gıdaların sık tüketilmesi olabilir.
